Samen met menig Vlaanderen luister ik bijna dagelijks naar de radio, scrol ik meerdere keren per dag door mijn sociale media en praat ik met mensen die ik tegenkom. Mediakanalen katapulteren de allernieuwste weetjes en gebeurtenissen langs alle kanten naar onze hoofden. Zeker als journaliste in opleiding ben ik een fervente volger van de Vlaamse mediakanalen en hun ‘nieuws’. Al stelt dat nieuws mij behoorlijk regelmatig teleur.
Onze Vlaamse media slagen er te vaak in belangrijke onderwerpen uit te melken en verhalen in een ongelukkig daglicht te plaatsen. Tot ergernis en vervelens toe. Zelfs de meest uit de pot gerukte, inferieure voorvallen halen vandaag de grootste media. Dikwijls denk ik: “Dit is nu toch geen nieuws meer?”
Online en oppervlakkig nieuws gaan hand in hand
De afgelopen jaren is het aandeel van online redacteurs in ons medialandschap aanzienlijk gestegen. Terwijl sommige nieuwsredacties zo’n tien jaar geleden nog maar vijf online redacteurs telden, zijn dat er nu meer dan vijftig. Dit is een positieve en vernieuwende evolutie die kansen biedt, maar tegelijk een serieuze keerzijde van de medaille toont. De stijging van online nieuws gaat hand in hand met de daling van de kwaliteit. Dat hoeft nochtans niet zo te zijn, maar het gebeurt wel.
Omdat mediakanalen plots meer gebruik maken van de online wereld voor nieuwsverspreiding, creëren ze meer ruimte en bereik. Terwijl vroeger enkel de papieren krant gevuld kon worden met zorgvuldig uitgekozen artikels, kan nu iedereen dag en nacht nieuwsberichten publiceren die onmiddellijk de lezer bereiken. Alles moet snel gaan en hoe meer hoe beter. Hierdoor worden we overspoeld door oppervlakkige verhalen, met als gevolg dat de meer diepgaande, urgente verhalen verdwijnen in de massa aan informatie. Zo wisten we bijvoorbeeld enkele weken geleden bitter weinig over de grootschalige bosbranden in het Amazonewoud, maar gelukkig waren we dan weer wel op de hoogte dat Nederlandse koning Willem-Alexander een stoppelbaardje liet groeien.
Clickbait dreigt
Je zou kunnen zeggen: “Als dat is wat de lezer wil, dan geven we het hem toch gewoon.” Maar dan gaan we in de mediawereld de weg op van ‘clickbait’, in plaats van urgentie en omvangrijke relevantie. Clickbait wil zeggen dat journalisten misleidende, sensationele titels gaan gebruiken om het aantal ‘clicks’ op een artikel te verhogen. Als clickbait de enige ‘waarde’ van een artikel is, waar zit dan de journalistieke diepgang? Als journalist heb je in de eerste plaats de taak om mensen te informeren, verhalen te brengen en gebeurtenissen in een informatieve context te plaatsen. Tegenwoordig wordt dit te vaak verward met: “Waarop zullen de lezers het meest klikken?”.
Je afvragen wat je lezer wil weten is uiteraard belangrijk, maar hierbij dreigt het gevaar dat kwaliteitsvolle media steeds meer content gaan brengen dat eigenlijk thuishoort in de doorsnee ‘roddelblaadjes’. Ik heb nota bene niets tegen roddelblaadjes, maar het is nu eenmaal een ander format met een ander doeleinde. Zo creëren de media misleiding en wordt de aandacht van sommige échte problemen afgehouden. Het is de kunst om die belangrijke en relevante verhalen zo te brengen dat ook zij telkens opnieuw de nieuwsgierigheid en interesse opwekken bij de lezer.
Mensen raken het klimaat beu
Een belangrijk voorbeeld hiervan is de klimaatcrisis. Lezers en luisteraars worden hier sinds een goed jaar over platgeïnformeerd. Terecht ook wel, maar het is de manier waarop die me de laatste tijd dwarsligt. Greta Thunberg, de 16-jarige Zweedse klimaatactiviste die het probleem wereldwijd op de kaart heeft gezet, is de sterspeelster in heel dit relaas. Dat zij regelmatig vermeld wordt in klimaatgerelateerde artikels kan ik vatten. Maar dat zij hét gezicht is geworden van dit probleem, daar heb ik het moeilijker mee. Het gaat bijna niet meer over de essentie van de klimaatproblematiek, maar wel over Greta, waar ze naartoe gaat en wat ze bij wijze van spreken deze ochtend gegeten heeft.
Onlangs zag ik een artikel waarbij ik alweer een diepe zucht slaakte. Greta Thunberg was zogezegd een tijdreizigster, want ze was opgedoken op een foto die dateerde uit 1898. De kop van een van onze grote mediaspelers luidde zelfs als volgt: “Greta Thunberg duikt op foto uit 1898 op.” Is dat echt zo? Is dat werkelijk waar? Ik kan me voorstellen dat dit artikel door heel wat mensen is aangeklikt, maar het is tegelijkertijd het perfecte voorbeeld van waarom sommige mensen het klimaatprobleem beu raken. Continu wordt er over dezelfde persoon geïnformeerd en gaat het niet meer over het echte probleem.
Tijd voor nieuwe invalshoeken
Dit is ook het geval met onze Belgische Anuna De Wever. Ik heb er absoluut niets op tegen dat zij Vlaanderen aandachtig heeft gemaakt voor de klimaatcrisis. Ik heb er daarentegen wel problemen mee dat nu heel Vlaanderen op de hoogte is van hoe rommelig Anuna’s kamer is. Ik zie de link tussen het klimaat en Anuna’s kamer niet, en ik denk nog heel wat Vlamingen ook niet. Het wordt dringend tijd dat de media op zoek gaan naar nieuwe, verfrissende invalshoeken omtrent dit probleem. Het is niet de bedoeling dat nieuwsvolgers een afschuw krijgen van alles wat met het klimaat te maken heeft. Daarvoor is het probleem te groot.Als journaliste in spe kom ik hiermee in eigen vaarwater terecht en ben ik me bewust van de valkuilen die gepaard gaan met nieuwsberichtgeving. De media spelen hier een essentiële rol in, dus moeten we steeds kritisch en aandachtig tegenover hen blijven staan.
Tekst: Hanne De Vleeschouwer, foto: Pixabay
Comments